SUPERVISOR’S RELATION (สัมพันธภาพของหัวหน้างาน)

                หัวหน้างาน คือ บุคคลผู้ได้รับการมอบหมายให้ดูแล รับผิดชอบให้การดำเนินงานประสบผลสำเร็จตามวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายของหน่วยงานและองค์การ ซึ่งงานของหัวหน้างานแต่ละท่านนั้น อาจเหมือน หรือแตกต่างกันไปตามละกษณะของการประกอบการแต่ละหน่วยงาน ซึ่งอาจเป็นงานด้าน

                การผลิต

                การวางแผน

                การบำรุงรักษาและซ่อมแซมเครื่องจักร

                การตรวจสอบและการควบคุมคุณภาพ

                การจัดส่ง

                การควบคุมสินค้าคงคลัง

                การเบิกจ่ายวัสดุสิ้นเปลือง

                การตลาด

                การจัดซื้อ

                การบัญชี

                ฯลฯ

                เนื้องานดังกล่าวนี้อาจแตกต่างกัน แต่มีอยู่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกัน คือ การให้ผู้ไต้บังคับบัญชา ทำงานต่างๆ ให้สำเร็จ นั่นหมายความว่า หัวหน้าไม่ได้ทำงานนั้นๆ เอง ดังเช่นมีหัวหน้าท่านหนึ่งกล่าวว่า ผมเป็นผู้ผลิตประตูรถเก๋ง ไม่ได้หมายความว่า หัวหน้าท่านนั้นลงมือประกอบชิ้นส่วนต่างๆ จนเป็นประตูเอง ลงมือเชื่อมเอง ดำเนินการตกแต่งผิวเอง จนเป็นบานประตูสำเร็จรูป ในความเป็นจริงผู้ไต้บังคับบัญชาของหัวหน้าท่านนั้นต่างหากที่ดำเนินการทุกอย่างในทุกขั้นตอนของการผลิตบานประตู ไม่ว่าจะเป็น ประกอบชิ้นส่วน เชื่อม และตกแต่งผิว จนเป็นบานประตูรถยนต์สำเร็จรูป

                ฉะนั้น หัวหน้าจะประสบความสำเร็จเป็นอย่างดีก็ด้วย การทำงานที่ดีของผู้ไต้บังคับบัญชา หรือ “ลูกน้อง”

                การทำงานร่วมกับผู้ไต้บังคับบัญชาจำนวนมาก มักจะมีปัญหาเกิดขึ้นหลากหลายปัญหา และแต่ละคนก็จะมีปัญหาที่แตกต่างกัน และบางครั้งมีปัญหาเดียวกันหรือเหมือนกันแต่การแก้ปัญหาของหัวหน้ากลับต้องใช้วิธีที่แตกต่างกัน ใช้วิธีการแก้ปัญหาเหมือนกันแล้วแก้ปัญหาไม่ได้ก็มี

                หัวหน้าจึงจำเป็นต้องมีทักษะในการเป็นหัวหน้า เพื่อสร้างสัมพันธภาพที่ดีให้เกิดขึ้นกับ “ลูกน้อง” เป็นเส้นตรงที่หนา แข็งแรง ซึ่งเปรียบเสมือนท่อน้ำที่ส่งน้ำไปยังแปลงพืชผัก ซึ่งสร้างความงอกงาม และความเจริญเติบโตให้กับพืชผักนั่นเอง ท่อน้ำนี้คือ เส้นสัมพันธภาพระหว่างหัวหน้ากับลูกน้อง หรือเรียกอีกอย่างว่า “เส้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล” เส้นนี้จะมีลูกศรที่ปลายเส้นทั้งสองข้าง หมายถึง เมื่อหัวหน้าสั่งงานหรือมอบหมายงานไปแล้ว ลูกน้องยินดีทำงานตามคำสั่ง ได้อย่างครบถ้วนเป็นอย่างดี มีคุณภาพตรงตามความต้องการและทันเวลา

                มีหลายคนที่เลือกเข้ามาทำงานเพราะชื่อเสียงขององค์การเพื่อหวังในความมั่นคงแต่ต้องเลือกที่จะจากไปเพราะหัวหน้า (People join organization But, leave their BOSS) หัวหน้าทั้งหลายครับ ต้องไม่ลืมนะว่า “ท่านจะต้องทำงานโดยผ่านตัวลูกน้อง”

                ฉะนั้น    “หัวหน้านั้นจะต้องสามารถทำให้ลูกน้องทำ ในสิ่งที่หัวหน้าอยากให้ทำ

                                ในเวลาที่หัวหน้าต้องการให้ทำ

                                ด้วยวิธีการที่หัวหน้าต้องการให้ทำ                  อย่างเต็มอกเต็มใจ”

                ในวิธีการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่ดี เพื่อการลดปัญหาหรือข้อขัดแย้งต่างๆ ในหน่วยงาน นั้น มีหลักการดังนี้

                1. บอกกับลูกน้องได้ว่าเขาทำงานดีหรือไม่อย่างไร

ท่านจะรู้สึกอย่างไร ถ้ามีลูกน้องคนหนึ่งระหว่างที่เขาเดินทางกลับบ้าน มีคนถามเขาว่า “คุณทำงานเป็นอย่างไร” แล้วลูกน้องคนนั้นตอบว่า “ไม่รู้เหมือนกัน เพราะไม่มีใครเคยบอกว่าผม / ฉันทำงานเป็นอย่างไร” ถ้าเราไม่รู้อย่างชัดเจนว่างานของเราสำคัญอย่างไร เราจะสามารถพูดได้หรือว่าความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ณ. ปัจจุบันนี้ดีอยู่แล้ว ท่านคิดว่าการบอกให้ลูกน้องรู้ว่าเขาทำงานดี หรือไม่ดีอย่างไร จะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ดีหรือไม่ ?  ทุกท่านอยากทราบหรือไม่ว่าตนทำงานเป็นอย่างไร ? สำหรับผม ผมอยากทราบ   ทุกท่านก็คงอยากทราบเหมือนกัน ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้น พวกลูกน้องก็น่าจะอยากรู้เหมือนกันว่าตนทำงานเป็นอย่างไร ไม่ใช่หรือ ซึ่งถ้าเราพูดกับลูกน้องว่าเขาทำงานเป็นอย่างไร ก็จะทำให้เส้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลแข็งแกร่งขึ้น

2. การชมเมื่อทำดี  จะเป็นหลักการขั้นพื้นฐานได้ท่านคิดเหมือนกันไหมว่า การชมเมื่อทำดี จะทำให้ เส้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ดีขึ้น

ยกตัวอย่างเช่น ในที่ทำงานของท่าน มีลูกน้องคนหนึ่งกลับเข้ามาทำงานวันแรกหลังจากที่ลาป่วยไป และเพื่อทำงานที่สำคัญของตนให้เสร็จ เขาก็อยู่ทำโอเพื่อทำงานให้เสร็จ ในฐานะของพวกเรา เราคงทำอะไรให้เขาไม่ได้ แต่แค่พูดว่า “ขอบใจนะ ช่วยได้เยอะเลย” คงจะทำได้ ท่านคิดว่า การชมเชยเมื่อทำดี ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ดีขึ้นหรือไม่ ? ทุกท่านเองก็อยากให้คนอื่นทำเช่นนี้กับตัวไม่ใช่หรือ ?พวกลูกน้องของเรา ก็คงอยากให้เรา ทำเช่นนั้นกับเขาเหมือนกัน

3. การแจ้งให้ทราบล่วงหน้าถึงการเปลี่ยนแปลงที่จะส่งผลกระทบต่อเจ้าตัว

ถ้าการเปลี่ยนแปลงไหนส่งผลกระทบถึงลูกน้องคนไหน ให้แจ้งให้ลูกน้องคนนั้นทราบก่อนล่วงหน้า ท่านคิดว่าการแจ้งให้ทราบล่วงหน้า ถึงการเปลี่ยนแปลงที่จะส่งผลกระทบต่อเจ้าตัว น่าจะเป็นหลักการพื้นฐาน ในการสร้างความสัมพันธ์ได้หรือไม่

ถ้าตอนเย็นอยู่ๆ เจ้านายก็มาบอกท่านว่า  “ตั้งแต่พรุ่งนี้เธอเปลี่ยนไปทำงานที่แผนกใหม่นะ” จะเป็นอย่างไร ? หรือถ้า Locker, โต๊ะทำงานของท่านเปลี่ยนโดยไม่มีการบอกกล่าวล่วงหน้าแล้วจะเป็นอย่างไรถ้าท่านโดนกระทำเช่นนี้ ท่านจะรู้สึกดีหรือ อย่างน้อยที่สุด ท่านก็คงอยากให้มีการถามความคิดเห็น, ถามความสะดวกของท่าน ก่อนบ้าง ท่านคิดว่า การแจ้งให้เจ้าตัวทราบล่วงหน้าถึงการเปลี่ยนแปลงที่จะส่งผลกระทบต่อเขา ถือเป็นสิ่งที่ดีหรือไม่  ? ท่านคิดว่า ถ้าพวกเราทำเช่นนี้แล้ว จะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล เป็นไปอย่างถูกต้อง พวกลูกน้อง ก็คงอยากรู้ ถึงการเปลี่ยนแปลงที่ จะมีผลกระทบต่อเขา ใครๆ ก็อยากให้คนอื่น รับฟังความรู้สึกของเรา ก่อนที่จะทำอะไรที่กระทบกับตัวเรา 

4. การใช้กำลังความสามารถของลูกน้องอย่างเต็มที่

                การใช้กำลังความสามารถของลูกน้องอย่างเต็มที่ น่าจะเป็นหลักการขั้นพื้นฐานได้ ท่านเคยมีประสบการณ์ ที่ไม่ได้มอบหมายงานที่ดีให้กับคนที่มีความสามารถ / ทำงานเก่ง ทำให้เด็กคนนั้นกลายเป็นเด็กเกเรไปหรือไม่ ใครๆ ก็อยากทำงาน ให้สุดความสามารถเพื่อให้ลูก น้องทำงานออกมาได้ดี ท่านได้ใส่ใจในการมอบหมายงานให้เหมาะสมกับความสามารถของลูกน้อง การใช้กำลังความสามารถ ของแต่ละคนอย่างเต็มที่ มีประโยชน์ต่อการรักษาเส้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล

ผู้บังคับบัญชาที่ดี คือคนที่เสริมสร้าง ความรู้ความสามารถ ให้กับคนที่จะมาแทนตนเองอยู่เป็นนิจ

พวกเรา ได้ใช้ความสามารถของลูกน้องอย่างเต็มที่หรือยัง ?

หลักการขั้นพื้นฐานเหล่านี้ ถือเป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับทุกคน การใช้หลักการพื้นฐานเหล่านี้ จะช่วยให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล เป็นไปได้อย่างราบรื่น        เราเรียกหลักการพื้นฐานเหล่านี้ว่า รากฐาน  ซึ่งรากฐานจะช่วยพยุงให้สิ่งก่อสร้างที่เรียกว่า “ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล” ให้แข็งแกร่ง ไม่ให้แตกสลายไป

พวกเราเรียกสิ่งนี้ว่า มาตรการการป้องกัน (ปัญหา) หรือว่า ยาป้องกัน (ปัญหา)  เพราะว่ามันช่วยป้องกันปัญหาที่จะเกิดขึ้นได้ แต่ว่า การที่จะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลแข็งแกร่งขึ้นนั้น มีเพียงสิ่งที่กล่าวมาแล้วเท่านั้นหรือ ? คงจะไม่ใช่ สิ่งที่พูดมานี้เป็นเพียงส่วนเดียวเท่านั้น ที่จะช่วยให้ ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลดีขึ้น นอกเหนือจากนี้ ยังมีสิ่งต่างๆ อีกมากมาย อีกทั้ง การใช้หลักการพื้นฐาน เหล่านี้จะต้องใช้ด้วยสำนึกที่ดีและวิจารณญาณที่ดี หรือก็คือหลักการขั้นพื้นฐานนี้ ไม่ใช่ยารักษาทุกโรค  แต่ถ้าผู้บังคับบัญชารู้จักใช้หลักการเหล่านี้ จะทำให้งานของผู้บังคับบัญชาสบายขึ้น, ง่ายขึ้น แต่แค่การคิดเห็นด้วยว่าหลักการเหล่านี้เป็นสิ่งที่ดี ไม่ได้นำหลักการนี้ไปใช้จริง มันก็จะไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ใดๆ ทั้งสิ้น แต่ถ้ายิ่งใช้หลักการเหล่านี้ ในการทำงานทุกวัน ก็ยิ่งจะเป็นประโยชน์

                บนหลักการทั้ง 4 ข้อนี้ เป็นวิธีการที่จะสร้างความแข็งแรงให้กับเส้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล เป็นแนวทางการสร้างมิตรภาพที่ดีให้เกิดขึ้นระหว่างหัวหน้ากับลูกน้อง นั่นเอง

                ลูกน้องแต่ละคนย่อมมีความแตกต่างกันหลากหลายที่มิใช่ทางกายภาพ หรือ ที่ไม่ใช่สิ่งที่เห็นได้ เช่น อ้วน ผอม สูง ต่ำ ดำ ขาว หล่อ สวย ขี้เหล่ มีไฝ มีปาน ผมหยิก ผมยาว ผมสั้น สิ่งเหล่านี้เรียกว่าความแตกต่างทางกายภาพ

                ความแตกต่างที่มิใช่ทางกายภาพ เช่น สติปัญญา ความสามารถ ทักษะ ความรู้ ทัศนะคติ ขี้น้อยใจ แสนงอน ช่างพูด นี่คือความแตกต่างที่มิใช่ทางกายภาพ สิ่งเหล่านี้เราเรียกว่า “ปัจเจกบุคคล” คือ ความเป็นตัวตนของแต่ละคน ที่หัวหน้าต้องรู้ ต้องเข้าใจ และรู้ว่า ลูกน้องแต่ละคน มีควงามเป็นปัจเจกบุคคลอย่างไร

                เพื่อเป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดี

                เพื่อป้องกันปัญหาของบุคคลไม่ให้เกิดขึ้น

เสกพรสวรรค์  บุญเพ็ชร

๒ ตุลาคม ๒๕๕๓